Theo quan niệm dân gian, vào tháng 7 âm lịch là một tháng đáng sợ nhất trong năm. Bởi trong tháng này sẽ có rất nhiều ma quỷ được ra ngoài, chính vì vậy thường được gọi là “tháng cô hồn, mở cửa mã hay xá tội vong nhân”. Cách gọi này có nguồn gốc từ xa xưa, đến nay mọi người vẫn truyền tai nhau sử dụng nhưng ít ai hiểu được hết ý nghĩa.
Dưới góc độ Đạo giáo, tục cúng cô hồn bắt nguồn từ tích cổ Trung Hoa. Truyền thuyết dân gian cho rằng từ mùng 2/7, Diêm Vương ra lệnh bắt đầu mở Quỷ Môn Quan và đến rằm tháng 7 thì “thả cửa” để cho ma quỷ túa ra tứ phương, đến sau 12 giờ đêm ngày 14/7 thì kết thúc và các ma quỷ phải quay lại địa ngục.
Từ xa xưa, người Việt chúng ta đã quan niệm con người có hai phần đó là phần hồn và và phần xác. Tùy theo lúc còn sống và những việc mà người đó làm dẫn đến khi mất đi, phần hồn sẽ tách khỏi phần xác mà được đầu thai thành kiếp khác hay xuống địa ngục, thậm chí lang thang quấy rối người thường. Và tục cúng cô hồn từ đó mà xuất hiện.
Trong tháng 7 âm lịch này, nhiều người quan niệm rằng, trong những ngày như thế này thường xuất hiện rất nhiều quỷ đói, bị bỏ rơi lang thang khắp nơi, chính vì vậy mỗi gia đình sẽ chuẩn bị gạo, cháo, muối để hối lộ cho những vong linh này với mong muốn không bị họ quấy phá đến cuộc sống hằng ngày của gia đình mình, cũng như giúp cho những vong linh này có một ngày được ăn uống no nê, đỡ tủi phận. Những việc làm này của người Việt mang tính văn hóa tâm linh để kết nối và thể hiện tính nhân văn giữa con người đang sống và người đã khuất, cũng như quan niệm về ngày xá tội: con người dù đã gây ra những tội ác gì thì trong quá trình chịu trừng phạt, quả báo, cũng có được một ngày xá tội, để đỡ khổ cực, đau đớn…
Ở Trung Quốc, việc cúng cô hồn được thực hiện vào ngày 14 tháng 7 Âm lịch, còn ở Việt Nam, thời gian này kéo dài nguyên một tháng, không nhất thiết phải là ngày rằm. Ngày cúng cô hồ có thể tùy thuộc vào từng gia đình, từng vùng miền khác nhau.
Ngoài ra, nhiều người còn quan niệm rằng “có thờ có thiêng, có kiêng có lành”, chính vì vậy trong “tháng cô hồn hay xá tội vong nhân” này là tháng ma quỷ, vậy nên chẳng đem lại may mắn gì, chính vì thế mọi người thường truyền tai nhau về những điều cầm kị như không để chuông gió trước đầu giường, đi đêm không được gọi tên thật, không được chụp ảnh buổi tối... Bên cạnh đó cũng như tránh làm những việc lớn trong những tháng này như: cưới hỏi, khởi công xây dựng, mua sắm, đi xa... Việc kiêng kị làm những việc lớn trong tháng 7 là một thói quen, tục lệ ăn sâu vào tâm thức người Đông Á. Tuy nhiên các chuyên gia cho rằng, những quan niệm đó không có căn cứ khoa học, chính vì thế mọi người cũng không nên quá xa đà, mê tín, cực đoan gây hoang mang cho chính mình.
Trong tháng 7 âm lịch này, ngoài việc cúng cô hồn, người Việt chúng ta còn có một ngày lễ khác vô cùng quan trọng đó chính là lễ Vu lan hay còn gọi là lễ Vu lan báo hiểu, đây là một ngày lễ rất lớn dành cho những người theo Phật giáo.